Sərbəst güləşçilərdə funksional göstəricilərin məşq yükünün təsiri ilə dəyişmə dinamikasının tədqiqi.

Abstract

Tədqiqatın aktuallığı. Sərbəst güləş, güləşin iki qolundan biridir. Olimpiya oyunlarında idman növləri arasında yer tutur. Qədim tarixi dövürlərdən bu yana xalqımızın ata idman növü hesab olunan güləş bu gündə gənclərimiz arasında sevilir. Sərbəst güləşdə əsas məqsəd rəqibin belini tez bir zamanda döşəyə vurmaq hədəf götürülür. Yunan-Roma güləşindən fərqli olaraq, rəqibin ayaqlarından tutaraq fənd tətbiq etmək olar. Həmçinin güləşçi öz ayaqlarından da badalaq atmaq üçün və ya çarpaz fəndlər tədbiq etməklə xal əldə edə bilər. Güləş Olimpiya ailəsinə 1904 cü-ildə qəbul olunub. 2004-cü ildən etibarən isə, qadınlarında güləş üzrə Olimpiya oyunlarında iştiraklarına icazə verilib. Güləş dünyanın demək olar ki, bütün ölkələrində inkişaf etmiş olimpiya idman növlərindən biridir. Müasir idman nailiyyətləri idmançıya yüksək tələblər qoyur, çünki dünya çempionatlarının və xüsusilə Olimpiya Oyunlarının nüfuzu artır. Bu da ölkənin idman şərəfini qorumaq hüququ uğrunda rəqabətin güclənməsinə səbəb olur. Bölgə səviyyəsində müəyyən nəticələri olan hər bir idmançı ölkənin milli komandasına düşməyi bacarmır. Bu baxımdan idman ustalığının yaxşılaşdırılması mərhələsindəki məşq problemi, güləşçilərin fərdi xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla məşq prosesinin idarə edilməsinə yeni elmi yanaşmalar axtarmağın vacibliyini şərtləndirən elm və praktiklərin diqqətini getdikcə daha çox cəlb edir. Beləliklə, məşqçi idman formasının yaxşılaşdırılması mərhələsində bədənin müxtəlif sistemlərini, iş qabiliyyətini və idman nailiyyətlərini təsir edən meyarları necə təyin etmək vəzifəsi ilə qarşılaşır. Pedaqoji, psixofizioloji və tibbi-bioloji komponentlərin hərtərəfli nəzərdən keçirildiyi, nəticəsinə görə ixtisaslı xüsusiyyətlərin regional xüsusiyyətləri nəzərə alınaraq model xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilə bilən ixtisaslı bir seçim aparıldığı təqdirdə bu problemin cavabı əldə edilə bilər. Güləşçiləri keyfiyyətcə yeni səviyyədə yetişdirməyə imkan verən meyarlar işlənə bilər.